De vragen na het overlijden van mijn opa

Het is nu ruim een maand geleden dat mijn opa overleed. Een voor ons al lang verwachte gebeurtenis. – al weet natuurlijk niemand wanneer hij dan echt komt, de dood. Er was geen sprake van ‘het virus’.

Tijdens deze c-crisis kreeg zijn overlijden een andere kleur. Hoe gingen we als familie met elkaar om – in een periode waarin er rouw is en je elkaar wil vasthouden en knuffelen? Hoe staan we daar individueel en gezamenlijk in?

Wat is het juiste om te doen? Wat is menselijk? Dit zijn vragen die juist ook in de periode nu tijdens de crisis ook gesteld mogen worden. Het is één van de invalshoeken op vitaliteit en gezondheid die belangrijk is. Ook rondom het overlijden van mijn opa kwamen deze vragen omhoog.

De afgelopen tijd, de c- crisis, zet aan tot denken bij velen. Wat vinden we juist en menselijk? Daar gaat dit stuk wat ik schrijf nu over. Zodat we daarin samen tot antwoorden kunnen komen.

Ik probeer hierin een nieuw perspectief mee te geven. Een integraal perspectief dat niet de antwoorden biedt, maar je wel laat zien welke invalshoeken er zijn om naar gezondheid en vitaliteit te kijken. Zodat je zelf de verbanden kan leggen en in ieder geval een totaalbeeld kan vormen. Zodat we op die manier samen tot de oplossingen voor vitaliteit kunnen komen.

Ik neem jullie even mee in het verschil tussen de verschillende invalshoeken van wetenschap en ethiek.

Twee weken geleden deelde ik een video over hoe discussies over gezondheid, c-virus, vitaliteit vaak mislopen simpelweg omdat het het onderscheid tussen theorie/wetenschap/feiten en ethiek niet maken. De een kan het het in hetzelfde gesprek over de ‘feiten’ waar de ander het heeft over wat we juist en menselijk vinden. Dan kan je net zo goed chinees en russisch tegen elkaar praten: je gaat compleet langs elkaar heen.

Dit zijn twee compleet verschillende invalshoeken. Wanneer je dat leert herkennen, voor jezelf en voor de ander, dan kan je elkaar gaan begrijpen. Dan kan je verdieping aan een gesprek geven.

En waarschijnlijk weet je al van mij dat ik van wetenschap hou. Echter, pedagogiek is van oorsprong een filosofische en ethische studie en bewoog later naar de empirisch analytische methodiek (wetenschap dus). Ik heb liefde voor beide.

Wetenschap werkt zo: je haalt de vragen van wat ethisch is eruit om echt naar de meetbare werkelijkheid te komen. Nu zien steeds meer mensen wanneer ze de kranten openslaan dat de cijfers die vervolgens uit deze data rollen, op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. En dat hoort bij wetenschap: zoveel onderwerpen, zoveel meningen. Een belangrijk principe van wetenschap is dan ook in dialoog met elkaar over deze verschillen te communiceren en via verder onderzoek tot inzicht te komen. Elkaar vragen stellen en samen onderzoeken is heel normaal.

Wat in deze tijd van al het cijfergeweld, ontzettend belangrijk is, is de vraag wat het juiste is om te doen. Wat vinden we menselijk. Iemand die hier heel interessant over schrijft is de klinisch ethicus dr. Kompanje die o.a. werkt op de IC van het Erusmus Ziekenhuis. En weet ook hier: zoveel filosofen, zoveel meningen.

Voor zowel de wetenschap en filosofie/ethiek geldt: zoek je bronnen en denk zelf na. De vragen ‘wat is waar’, ‘hoe werkt dit’ en ‘wat is juist’ kan je bij elke onderwerp gebruiken, van gezondheid tot bedrijfsvoering etc.

Ik kom even terug bij mijn opa. Hij is in alle rust thuis overleden. Ik heb nog afscheid genomen, wat ontzettend mooi was en ik meeneem in mijn hart. En ik weet zeker hij ook.

En er waren ook situaties rondom zijn overlijden door de c-crisis maatregelen bepaald. Zo mocht hij niet thuis opgebaard worden en werd hij binnen een paar uur ‘opgehaald’. Zowel vanuit filosofisch als wetenschappelijk perspectief de vraag: was dit nodig? En is dit menselijk?

Ik kan gelukkig zeggen dat het voor mijn gezin (vader, broer en onze aanhang) echt een periode is geweest waarbij we nog dichter tot elkaar zijn gegroeid. Iets wat me echt ontroerd heeft en nog steeds heel goed voelt.

In onderstaand artikel deelt dr. Kompanje zijn visie en sluit hij af met deze tekst uit het lied ‘Mag ik dan bij jou’ van Claudia de Breij: